Tranter bellezza e vardad – il fanestrin per l'olma
«Se non è vero, è ben trovato», din ins per talian – tenor il pader Giordano Bruno. Quest'expressiun va era bain a prà cun l'istorgia dal fanestrin per l'olma. Quel enconusch'ins en diversas culturas, ma l'intent n'è fin oz betg propi cler.
En la cultura dals Gualsers – e pia er en il Grischun – avriv'ins il fanestrin per l'olma respectivamain il barcun per l'olma per laschar sortir l'olma d'ina persuna morta da la stanza. In bel maletg. Be: Las pitschnas orvas han forsa simplamain gidà a laschar entrar la glisch e stgamiar la chalur. U forsa n'èn ellas – quai sminava gia in perscrutader da chasas da purs – nagut auter ch'ina invenziun romantica dals etnologs da pli baud.
Saja sco ch'i veglia: In fanestrin per l'olma fa in pau snuizi. In bel exempel en in ambient istoric adattà chatt'ins en il museum da la vallada Chasa Retica a Samignun.