Solitari en ina vastezza alva – in maletg d’enviern or da la Fundaziun Capauliana

«La saira a las 6.00 ans chattain nus sin il piz bramà e maiestus, sin terratsch pur, sin il qual nagin esser uman ha mess pe, sin il punct il pli aut dal chantun, 4052 m s.m. Nus eran commuventads da sentiments serius.» Bler temp per sentiments serius na resta betg als acturs da la primascensiun dal Piz Bernina, Johann Fortunat Coaz e ses cumpogns da cumbat Jon e Lorenz Ragut Tscharner, il settember 1850. I fa stgir. La bunura a las 6 èn ils trais alpinists sa mess en viadi tar l’ustaria dal Bernina, nua ch’els turnan pir la notg a las 2.

In pau dapli temp para d’avair il gianellader che nus vesain sin in maletg or da la collecziun da la Fundaziun Capauliana. Era el è en viadi en la regiun dal Bernina, ma el tschertga evidentamain plitost la vastezza che l’autezza. Il pictur tudestg Erich Erler (1870-1946), che ha tranter auter lavurà a Samedan en il conturn vischin, mussa il gianellader enturn il 1905 cun sguard enavos sin la cuntrada da pass dal Bernina.

La cuntrada invernala para solitaria. E malgrà tut vegn traversà il pass dal Bernina da vegl ennà. Schizunt l’enviern eran en viadi ils viturins da sauma, ils transportaders dal temp medieval e dal temp modern tempriv, cun lur animals. Ed oz cumparan en l’alv invernal regularmain cumposiziuns cotschnas: Sulettamain il Bernina Express da la Viafier Retica transporta annualmain bundant 25'000 viagiaturs.