Plain flurs, or da vaider ed in zic nar – l’ornament da las stgalas en il Palazzo Castelmur

In zic nars èn tut ils umans, uschè statti scrit sin ina chasa en la Val Bregaglia. Questa maxima para d’esser gista en Bregaglia – e quai en la pli bella maniera. Narra era per exempel l’idea da l’artist bregagliot Augusto Giacometti da malegiar ina «Fantasia davart ina flur da tartuffel». Cun quest maletg en ieli da l’onn 1917 ha Giacometti surpassà ils cunfins dal concret en ina maniera fantasticamain bella. La flur da tartuffel ha bunamain insatge cosmic.

Anc in zic pli narra para l’idea da Giovanni de Castelmur enturn il 1852. Il pastizier bregagliot, daventà bainstant en Frantscha, ha fatg construir sper Stampa in chastè immens en stil lumbard-venezian. Ils passamauns da la stgala a l’intern duevan esser ornads cun cullas da cristal ch’il barun aveva cumprà a Paris. E fin il di dad oz han questas cullas in bun minz – en il vair senn dal pled.

Ins suppona da vesair millieras da flurs en la culla gronda che ornescha la pitga da marmel al cumenzament da la stgala. En vardad è la culla vegnida creada cun ina tecnica numnada «Millefiori», milli flurs. Il vaider colurà e luentà artisticamain è vegnì creà en la renumada «Compagnie des Cristalleries de Saint-Louis» en las Vogesas. La culla pon ins admirar anc adina. E tgi sa tge chaussas narras ch’ins scuvra anc tranter las flurs…